Afet ve acil durum risk değerlendirmesi, giderek öngörülemez hale gelen bir dünyada daha güvenli ve daha dirençli toplumlar inşa etmenin temel taşıdır. Bu sadece afetler meydana geldikten sonra tepki vermekle ilgili değil, aynı zamanda kırılganlıkları anlamak, potansiyel tehditleri belirlemek ve bir kriz ortaya çıkmadan önce etkiyi azaltmak için akıllı stratejiler geliştirmekle de ilgilidir. Kentsel alanlar, hızlı kentleşme, kentsel genişleme, nüfus artışı ve iklim değişikliği gibi çeşitli faktörler nedeniyle doğal tehlikelere karşı giderek daha savunmasız hale gelmiştir. Küresel olarak en yıkıcı iki tehlike olan depremler ve seller, afete hazırlık, acil durum yönetimi, kentsel güvenlik ve altyapı dirençliliği açısından önemli zorluklar teşkil etmektedir. Bu tehlikelerin etkin yönetimi, afete hazırlık, zarar azaltma stratejileri, acil durum yönetimi ve bilinçli karar alma süreçlerinin temelini oluşturan kapsamlı risk değerlendirmeleriyle başlar. Bu risklerin kentsel düzeyde nasıl değerlendirileceğini ve azaltılacağını anlamak artık isteğe bağlı bir husus değil, kentsel yerleşimlerin güvenliğini, sürdürülebilirliğini ve gelecekteki gelişimini sağlamak için bir gerekliliktir.
(Akıllı Şehir Rehberlik Uygulamaları Projesi)
Araştırmacılar:
- Prof. Dr. Güney Özcebe
- Doç. Dr. Aslı Numanoğlu Genç
- Doç. Dr. Cem Akgüner
- Doç. Dr. Özkan Kale
- Doç. Dr. Rıza Secer Orkun Keskin
- Arş. Gör. Neslihan Pınar Gödek
- Arş. Gör. Ömer Can Pamuk
Proje(ler):
- BORIS2 - Cross BOrder RISk assessment for increased prevention and preparedness in Europe: way forward (Avrupa Sivil Koruma ve İnsani Yardım Operasyonları Genel Müdürlüğü tarafından finanse edilmektedir. GA n° 101140181 – BORIS2 – UCPM-2023-KAPP-PREV, 2024-2025, CI3R (İtalyan Risk Azaltma Araştırma Merkezi), Ljubljana Üniversitesi, Avusturya Afet Yetkinlik Ağı, TED Üniversitesi, Montenegro Üniversitesi)
Yayın(lar):
- Babič, A., Aktaş, C.B., Rechberger, C., Pejović, J., d’Aragona, M.G., Polese, M., Faravelli, M., Dolšek, M., Aydın, M.F., Fazarinc, N., Serdar, N., Ricci, P., Kastner, R., Keskin, R.S.O., Cattari, S., Poggi, V., Kale, Ö. (2024). Enhancing Urban Disaster Risk Management: A Transnational Analysis of Seismic Risk Assessment Frameworks in Europe, 3rd Croatian Conference on Earthquake Engineering (3CroCEE), 19-22 March 2025, Split, Croatia.
Betonarme (RC) yapıların sismik olarak güçlendirilmesi, özellikle Türkiye gibi sismik olarak aktif bölgelerde deprem riskinin azaltılmasının kritik bir bileşenidir. Kuzey Anadolu Fay Zonu da dahil olmak üzere birçok ana fay hattı üzerinde yer alan Türkiye, sık ve potansiyel olarak yıkıcı sismik olaylara karşı oldukça hassastır. Mevcut betonarme bina stokunun önemli bir kısmı modern sismik tasarım kurallarının uygulanmasından önce inşa edilmiştir ve bu nedenle mevcut performansa dayalı güvenlik standartlarını karşılamamaktadır. Bu yapılar can güvenliği, ekonomik istikrar ve afet sonrası işlevsellik açısından ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Bu nedenle, yapısal dirençliliği artırmak, potansiyel can kayıplarını azaltmak ve sürdürülebilir kentsel kalkınmayı desteklemek amacıyla, hasar görebilir betonarme binaların değerlendirilmesi ve güçlendirilmesi ulusal bir öncelik haline gelmiştir. Betonarme yapıların sismik güçlendirilmesine ilişkin çalışmalar, Türkiye'nin mevcut bina stokunun özelliklerine göre uyarlanmış verimli, uygun maliyetli ve ölçeklenebilir sismik güçlendirme tekniklerini araştırarak bu acil ihtiyaca katkıda bulunmayı amaçlamalıdır.
Araştırmacılar:
- Prof. Dr. Güney Özcebe
- Doç. Dr. Cem Akgüner
- Doç. Dr. Özkan Kale
- Doç. Dr. Rıza Secer Orkun Keskin
- Arş. Gör. Ömer Can Pamuk
Projeler:
- 2009 Yılında Güçlendirme Uygulanmış Binada Hasar Tespit Çalışması (TÜBİTAK 1002-C projesi, 2023, Doç. Dr. Rıza Secer Orkun Keskin (yürütücü), Doç. Dr. Cem Akgüner, Doç. Dr. Can Baran Aktaş, Arş. Gör. Ömer Can Pamuk, Arş. Gör. Mehmet Fırat Aydın)
- SPRING - Seismic Performance of Retrofitted buildINGs: Learning from the 2023 Kahramanmaraş earthquake sequence (TÜBİTAK 1071 kapsamında değerlendirmede)
Yayın(lar):
- Tan, M.T., Binici, B., Kale, Ö., Özcebe, G. (2025). The successful performance of a reinforced concrete building with FRP strengthened infill walls and externally installed shear walls subjected to Kahramanmaras and Hatay 2023 earthquakes. Bulletin of Earthquake Engineering 23, 1183–1202. https://doi.org/10.1007/s10518-024-02062-0
Olasılıksal sismik tehlike analizi, taban izolasyonlu binalar, uzun açıklıklı köprüler, tüneller ve yaşam hattı sistemleri dahil olmak üzere kritik altyapı için depreme dayanıklı tasarımın temel bir bileşenini temsil etmektedir. Bu araştırma alanı, sismotektonik ortamların benzersiz kaynak, seyahat yolu ve saha özelliklerini daha iyi yansıtmak için ergodik olmayan yer hareketi modelleme yaklaşımlarının entegrasyonunu vurgulamaktadır. Geleneksel çoklu yer hareketi modeli çerçeveleri genellikle alt bölgesel değişkenliği yakalamakta başarısız olur; bu nedenle, tehlike hesaplamalarının güvenilirliğini artırmak için Türkiye’deki yakın geçmişteki güçlü hareket kayıtlarıyla kalibre edilmiş omurga yer hareketi modelleri benimsenmiştir. Özellikle İstanbul, İzmir gibi metropol bölgelerde yer hareketi şiddetini ve süresini önemli ölçüde değiştirebilen havza kaynaklı amplifikasyonlara ve yakın fay yönlülük etkilerine özel önem verilmiştir. Kapsamlı 1B ve 2B saha tepki analizleri, saha amplifikasyonunun medyanını ve değişkenliğini ölçmek için gerçekleştirilirken, fizik tabanlı simülasyonlar faylar için olasılıksal yönlülük modellerinin geliştirilmesini desteklemektedir. Bu araştırma alanı, elastik olmayan yer değiştirme talebi tahminlerini iyileştirerek daha güvenli yapısal tasarıma katkıda bulunmakta ve sismik tasarım kodlarının ve standartlarının gelecekteki gelişimi için kanıta dayalı bilgiler sunmaktadır.
Araştırmacı:
- Doç. Dr. Özkan Kale
Projeler:
- Sismik Tehlike Analizinde Hibrit Model Yaklaşımı: Depreme Yatkın Bölgeler için Fizik Tabanlı Simülasyon ve Yer Hareketi Tahmin Denklemi Kullanılarak Hibrit Sismik Tehlike Analizinin Geliştirilmesi (TÜBİTAK 1001 projesi, 2025-2027, Dr. Öğr. Üyesi Abdullah İçen (yürütücü), Doç. Dr. Özkan Kale)
- Tehlike-Tutarlı 2B Zemin Büyütmesi ile Yakın Fay Direktivite Etkilerinin Orta ve Yüksek Katlı Binalardaki Elastik Ötesi Deplasman Taleplerine Olan Katkısı: İzmir Örneği (TÜBİTAK 1001 projesi, 2022-2025, Doç. Dr. Mustafa Abdullah Sandıkkaya (yürütücü), Doç. Dr. Özkan Kale, Doç. Dr. Alper Aldemir)
- EMME24 - The 2024 Update of the Earthquake model of the Middle East (Küresel Deprem Modeli Kuruluşu (GEM) tarafından finanse edilmektedir. 2023-2025)
- Türkiye için Deprem Tehlike Analizlerindeki Yer Hareketi Epistemik Belirsizliğinin Omurga Model Yaklaşımıyla Bölgesel Olarak Tanımlanması ve Oluşturacağı Yaygın Etkilerin Araştırılması (TÜBİTAK 1001 projesi, 2021-2024, Doç. Dr. Özkan Kale (yürütücü), Dr. Öğr. Üyesi Bekir Özer Ay, Doç. Dr. Mustafa Abdullah Sandıkkaya)
- Yer Hareketi Tahmin Denklemlerinde Kompleks Fonksiyon Yapısının Gerekliliğinin Mesafe Türleri Cinsinden Değerlendirilmesi: Bölgesel ve Global Uygulamalar (TÜBİTAK 3001 projesi, 2018-2020, Doç. Dr. Özkan Kale(yürütücü))
Yayınlar:
- Sandıkkaya, M.A., Kale, Ö., Akkar, S., Yenier, E. (2025). A simulation-based regional ground-motion model for eastern Türkiye, Bulletin of Earthquake Engineering, 23, 1001-1015. https://doi.org/10.1007/s10518-024-02058-w
- Sandıkkaya, M.A., Güryuva, B., Kale, Ö., Okçu, O., İçen, A., Yenier, E. and Akkar, S. (2024). An updated strong-motion database of Türkiye (SMD-TR), Earthquake Spectra, 40(1), 847-870. https://doi.org/10.1177/87552930231208158
- Sandıkkaya, M.A., Akkar, S., Kale, Ö., and Yenier, E. (2023). A simulation-based regional ground-motion model for Western Türkiye, Bulletin of Earthquake Engineering, 21, 3221-3249. https://doi.org/10.1007/s10518-023-01658-2
- Akkar, S., Kale, Ö., Sandıkkaya, M.A. and Yenier, E. (2021). A procedure to develop a backbone ground-motion model: a case study for its implementation, Earthquake Spectra, 37, 2523-2544. https://doi.org/10.1177/87552930211014541
- Kale, Ö. (2019). Some discussions on data-driven testing of ground-motion prediction equations under the Turkish ground-motion database, Journal of Earthquake Engineering, 23, 160-181. https://doi.org/10.1080/13632469.2017.1323047
- Kale, Ö. and Akkar, S. (2017). A ground-motion logic-tree scheme for regional seismic hazard studies, Earthquake Spectra, 33, 837-856. https://doi.org/10.1193/051316eqs080m
Mikroplastikler, çapı 5 mm'den küçük küçük plastik parçacıklardır. Daha büyük plastik döküntülerin parçalanması, kişisel bakım ürünlerindeki mikro boncuklar ve sentetik tekstillerden elde edilen lifler de dahil olmak üzere çeşitli kaynaklardan kaynaklanırlar. Mikroplastikler rüzgâr, su akıntıları ve biyotik faktörlerle taşınabilir. Orijinal kaynaklarından uzun mesafeler kat edebilirler. Mikroplastik partiküllerin su kütlelerinde çökelmesi boyut, yoğunluk, şekil ve suyun özelliklerinden (örn. türbülans, tuzluluk, sıcaklık) etkilenmektedir. Daha yoğun partiküller daha hızlı çökerken, daha hafif olanlar daha uzun süre asılı kalabilir. Modelleme çalışmalarında taşınım denklemleri içerisinde yer alan ve parçacık özelliklerini en iyi temsil eden mikroplastik parçacığın çökelme hızı, modelin başarısını doğrudan etkileyen önemli bir parametredir.
Çökelme Kolonu Deney Düzeneği
Araştırmacılar:
- Doç. Dr. Aslı Numanoğlu Genç
- Prof. Dr. Gökçe Nur Yılmaz (Bilgisayar Mühendisliği)
- Dr. Öğr. Üyesi Ayşe Çağıl Kandemir (Makine Mühendisliği)
- Dr. Öğr. Üyesi Onur Baş (Makine Mühendisliği)
Proje(ler):
- Düzenli ve Düzensiz Şekilli Mikroplastik Parçacıkların Çökelme Hızlarının Deneysel, Sayısal ve Derin Öğrenmeye Dayanan Yöntemlerle Araştırılması (TÜBİTAK 1001 projesi, 2023-2025, Doç. Dr. Aslı Numanoğlu Genç (yürütücü), Prof. Dr. Gökçe Nur Yılmaz, Dr. Öğr. Üyesi Ayşe Çağıl Kandemir, Dr. Öğr. Üyesi Onur Baş, Prof. Dr. Hatice Kaplan (Hacettepe Üniversitesi), Prof. Dr. Mustafa Göğüş (Çankaya Üniversitesi)
Yayınlar:
Akar, B., Kandemir, A.Ç.,Numanoğlu Genç, A. ve Kaplan Can, H. “Spectroscopic and Thermal Characterization of Polystyrene and Its Composites with Silica and Halloysite Additives”, yapılan 9. Polimer Bilimi ve Teknolojisi Kongresi, Ankara, 2024.
Türkmen, Oğulcan. “Computational investigation of drag and settling behavior of micro-meso plastic particles”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Dr. Onur Baş, Ocak 2024.
Oktamış, İpek Ecem. “Effect of Particle shape on Microplastic Particles”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Dr. Aslı Numanoğlu Genç, Haziran 2025.